Koksiks, genel olarak travma ya da normal doğum sırasında kuyruk sokumu kemiğinin incinmesine bağlı olarak kuyruk sokumu bölgesinde ağrı ortaya çıkması durumudur. Ayrıca oturma pozisyonuna bağlı olarak da ağrılar görülebilir. Yani koksaljiye travma ve doğum sırasındaki incinme dışında sandalyede uzun süreli ve kaykılarak oturma da sebep olabilmektedir. Bu durum, tıbbi adıyla koksalji, koksigodiynya halk arasındaki ismiyle pörçük kemiği ağrısı olarak adlandırılır.
Koksaljinin sık görülme nedenleri:
- Yanlış oturma pozisyonu,
- Kuyruk sokumu kemiğine dışardan travma uygulanması sonucu ezilme, çıkık, kırılma sonrasında inflamasyon ve çevre kaslarda spazm (kasılma) gibi nedenlerdir.
Koksaljinin seyrek görülen nedenleri:
- Tekrarlayan küçük travmalar- kötü pozisyonlarda sert ve uygun olmayan yüzeyli yerlere uzun süreli oturma (uçak ve araba yolculukları)
- Uzun süreli ders çalışmak ya da bilgisayar başında uzun süreli oturarak vakit geçirmek,
- Uzun süreli bisiklet binmek,
- Vajinal yoldan doğum- doğum kanalından arka tarafa uygulanan basınç,
- Dejeneratif eklem hastalıkları
- Somatizasyon (yansıtma)
- Depresyon, aile, iş ve gündelik yaşamdaki stresin bu bölgeye yansıtılması daha az görülen nedenler arasındadır.
- Sık görülmeyen nedenler arasında ise: retrorektal kitle yani makat ile kuyruk sokumu arasındaki kitlelerde (kordoma, dermoid kist, tailgut kist gibi) ya da buradaki eklemlerde kalsiyum kristallerinin birikmesi sonucunda ortaya çıkan kuyruk sokumu ağrısı sayılabilir.
Travmaya bağlı olarak gelişen koksalji (pörçük kemiği) ağrılarından korunmak için darbe almamaya özen gösterilmelidir. Düşme sonucu alınan darbeleri engellemek için:
- Havaların aşırı soğuması, buzlanma ve kar yağışının etkili olduğu günlerde, düşme sonrası travmaya bağlı olarak gelişen ağrıdan korunmak için yürürken çok dikkatli olunmalıdır.
- Eller cepte şekilde yürümek olası düşme durumunda kalça üzerine darbe alma riskini arttırdığı için üşüme nedenli ellerin cebe konulmasındansa eldiven giymek tercih edilmelidir.
- Ağrı ve hassasiyet kuyruk sokumu ile sınırlıdır.
- Özellikle uzun süreli ve yaslanarak-kaykılarak oturulduğunda kuyruk kemiğinde ağrı şikâyetini arttırmaktadır
- Dışkılama ve seksüel ilişki sırasında sıklıkla ağrı duymaktadır. Bazen bu ağrılar prostat ya da pelvik iltihabı hastalığı ile benzer özellikler gösterebilmektedir.
Koksaljinin görülme sıklığı ile ilgili net bir bilgi bulunmamakla birlikte aile hekimleri yılda bir veya iki kez koksalji ile karşı karşıya kalmıştır. Koksaljinin daha çok görüldüğü durumlar ise:
- Adölasan ve yetişkinler,
- Kadınlarda erkeklere oranla ile 5 kat daha fazla (Travma ve vajinal doğum nedeni ile)
- Obesite yani şişmanlık,
- Oturma pozisyonu değişkenlik gösteren bireylerde daha sık görülmektedir
Kuyruk sokumunda ağrı sık görülen ağrılı ve rahatsız bir durum olup kolaylıkla teşhis edilebilir. Bazen destek tedavisi ile haftalar ya da aylar boyunca sorunsuz gidebilir. Uzun süreli şikayetlere bağlı agresif tanısal testlere ya da girişimlere gerek duyulmamaktadır. Tanı rektal muayene ile konulmaktadır. Rektal muayenede kuyruk sokumu kemiği işaret ve başparmak arasında kavranarak harekete ettirildiğinde ağrının veya hassasiyetin varlığı araştırılmaktadır. Sıklıkla bu eklem hareketlidir ve 13 derecelik normal bir açısı mevcuttur. İnflamasyon yoksa ağrı ve hassasiyet olmamaktadır.
Koksalji İnjeksiyonunda tedavi süreci; akut travmaya bağlı ortaya çıkan ağrılarda bölgeye buz torbası uygulanması, antiinflamatuar ilaç kullanılması sıklıkla yeterli olmaktadır. Bu uygulamalardan belirli bir süre sonra ağrı azalarak kaybolmaktadır.
Sürekli görülen kuyruk sokumu ağrılarında hastalar sıklıkla algoloji merkezlerine, ortopedistlere, fizik tedavi uzmanına hatta beyin cerrahisi uzmanlarına başvurarak sorunlarını çözmeye yönelik yardım istenmektedir. Ancak bu konu özellikli bir durum olup sıklıkla kolorektal cerrahi uzmanları tarafından irdelenip tedavi edilebilmektedir.
Radyolojik görüntüleme yöntemlerinde ise özellikle otururken ve ayakta lateral yan grafide kuyruk sokumu kemiğinin derecesi özellikle oturur pozisyonda 25 dereceden fazla olmalıdır.
Lokal injeksiyonlar: lokal anestetik, steroid ve dekstrozdan oluşan kokteyl injeksiyonlarından hastalar fayda görmektedir. 35 vakalık serimizde hastalarımızın bu bölgesine uyguladığımız injeksiyon sayesinde %80-85 oranında başarı sağlanmaktadır.
Manipulasyon- Masaj: rektal yoldan kuyruk sokumu kemiği eklemine yapılan masajlar sayesinde bu bölgedeki spazmda azalma tespit edilmiştir.
Kuyruk sokumu kemiğinin çıkarılması ( Koksigektomi): Kuyruk sokumu kemiğinin çıkarılması uygulanacak en son aşamadaki tedavi yöntemi olup uygulanması önerilmemektedir. Başarı oranı %37-65 arasında değişmektedir.