Vajina sarkması, vajinanın vücut içindeki normal yerinden aşağı doğru esnemesidir. Doğum kanalı olarak da adlandırılan vajina; rahmi, kadın bedeninin dışına bağlayan bir tüneldir. Vajina, leğen kemiği (pelvis) bölgesindeki çeşitli organlardan biridir. Bu organlar, kas ve dokular tarafından yerinde tutulur. Bu kaslar, destekleyici bir yapı oluşturmak için bir araya gelir. Zamanla bu destekleyici yapı zayıflayabilir ve organlar sarkabilir.
Sarkmalar küçük veya büyük olabilir. Küçük sarkma, tamamlanmamış sarkma olarak da adlandırılır. Büyük sarkma, yani tamamlanmış sarkma, ise organın belirgin bir şekilde yer değiştirmesidir. Tamamlanmış sarkma, organın bir parçasının vücuttan dışarı sarkmasına neden olabilir.
Vajina sarkmasının farklı türleri vardır. Leğen kemiği bölgesindeki organların yerinden oynaması, sarkmaya neden olabilir. Bu bölgedeki organların sarkması, şunları içerebilir:
Vajinal vault sarkması: Vajinanın üst kısmı, yani “vajinal vault”, vajina kanalına doğru sarkar. Bu sorun genellikle, rahmi ameliyatla alınmış kadınlarda görülür.
Rahim sarkması: Rahim, vajinaya doğru esner veya sarkar; bazen vajina girişine kadar sarkabilir.
Sistosel: İdrar torbasının, vajinaya doğru sarktığı durumdur.
Üretrosel: İdrar yolu, vajinaya doğru şişip esner. Sistosel ve üretrosel genellikle birlikte görülür.
Rektosel: Bu durumda kalın bağırsak, vajinaya doğru veya vajinanın dışına doğru esner.
Enterosel: İnce bağırsak, vajinanın arka duvarına doğru genişler. Enterosel ile vajinal vault sarkması, genellikle birlikte görülür.
ABD’deki kadınların üçte biri, hayatları boyunca, leğen kemiği bölgesinde çeşitli sarkmalar yaşamaktadır. Özellikle birden fazla vajinal doğum yapılması halinde, ilerleyen yaşlarda vajina sarkması görülebilir.
Vajina, kas ve dokulardan meydana gelen destekleyici yapının yardımıyla leğen kemiği bölgesinde tutulur. Bu destekleyici yapı zamanla zayıflayabilir. Bu olduğunda, vajina yerinden oynayıp sarkabilir. Vajina sarkmasının başlıca nedenleri şunlardır:
Doğum: Vajinal doğum, sarkma riskini sezaryene göre daha çok artırır. Doğum sayısının çokluğu kadar doğan bebeğin kilosu da (4 kilogramdan fazla ise), sarkma riskini arttırabilir.
Ameliyat: Rahim alma ameliyatı gibi bir müdahaleler veya leğen kemiği bölgesine uygulanan radyasyon tedavisi, sarkmaya neden olabilir.
Menopoz: Menopoz boyunca yumurtalıklar, aylık adet döngüsünü düzenleyen hormonları üretmeyi durdurur. Leğen kemiği bölgesindeki kasları güçlü tuttuğu için östrojen hormonu özellikle önemlidir. Vücut eskisi kadar östrojen üretmediğinde, leğen kemiği bölgesindeki kaslar güçsüzleşir ve sarkma görülebilir.
Yaşlanma: Sarkmanın ortaya çıkma riski yaşla birlikte artabilir.
Aşırı fiziksel faaliyet veya ağır kaldırma: Vücudu fiziksel aktiviteye fazla zorlamak, leğen bölgesindeki kasları zayıflatarak organların yerinden oynamasına neden olabilir.
Genetik faktörler: Leğen kemiği bölgesindeki destek sistemi, olması gerekenden daha zayıf olabilir. Bu durum ise ailenin genlerinden kaynaklanabilir.
Birçok vakada, sarkma belirtisi fark etmeyebilirsiniz. Ama sağlık kontrolü esnasında, vajina sarkması teşhis edilebilir. Vajina sarkmasının belirtileri şunlardır:
-Leğen kemiği bölgesinde doluluk, ağırlık veya ağrı hissi. Bu his; ayağa kalktıktan, ağır kaldırdıktan veya öksürdükten sonra şiddetlenebilir.
-Bel ağrısı.
-Vajina içinde şişme.
-Organların vajinadan dışarı sarkması.
-İdrar kaçırma.
-İdrar torbası enfeksiyonları.
-Bağırsak hareketlerinde zorluk.
-Cinsel ilişki esnasında yaşanan sorunlar.
-Tampon kullanırken yaşanan sorunlar.
Vajina sarkması genellikle muayene esnasında fark edilir. Leğen kemiği bölgesinde doluluk veya idrar kaçırma sorunu yaşıyorsanız, test yapması için doktorunuza başvurmanız gerekir. Doktorunuz, hamilelikleriniz veya ailenizdeki hastalıklarla ilgili sorular sorabilir.
Bazı vakalarda, herhangi bir belirti görülmese de rutin muayene esnasında vajina sarkması teşhis edilebilir.
Vajina sarkmasının tedavisi, hastalığın şiddetine göre değişebilir. Bazı vakalarda, hastalığın kötüye gidip gitmediğini görmek için doktorunuz sadece süreci gözlemlemek isteyebilir.
Vajina sarkması için cerrahî ve cerrahî dışı tedavi seçenekleri vardır. Bir tedavi planı hazırlarken doktorunuzun dikkate alması gereken birkaç nokta vardır:
-Genel sağlık durumunuz ve başka bir ciddi rahatsızlığınızın olup olmaması,
-Yaşınız,
-Sarkmanın şiddeti,
-Gelecekte çocuk isteyip istemediğiniz,
Bu konuları doktorunuzla açık ve dürüst bir şekilde konuşmanız önemlidir. Çünkü bazı tedavi seçenekleri, hamilelik veya cinsel ilişki durumunda işlevsiz kalabilir.
Cerrahî olmayan tedaviler genellikle ilk seçenek olarak görülür ve çok küçük sarkmalar için en iyi çözüm yoludur. Cerrahî dışı bazı tedavi seçenekleri şunlardır:
Egzersiz: Leğen kemiği bölgesindeki kaslar, Kegel egzersizleriyle güçlendirilebilir. Bu egzersizleri yaparken, idrar tutmak için leğen kemiği bölgesindeki kaslarınızı birkaç saniye boyunca sıkıp bırakın. Bunu 10 kez tekrarlayın. Bu egzersizi dört defaya kadar yapabilirsiniz.
Vajinal ovül: Genellikle küçük bir plastik veya lastik yuvarlak şeklinde olan, vajina içine yerleştirilen bir aparattır. Organları yerinde tutmak için destekleyici bir yapı işlevi görür. Ovül, doktorunuz tarafından uygulanır. Düzenli olarak temizlemeniz ve cinsel ilişkiden önce çıkarmanız gerekir.
Daha ciddi vakalarda ameliyat, bir tedavi seçeneği olabilir. Vajinal vault sarkmasının tedavisi için şu ameliyatlar yapılabilir:
Vajinal vault’un askıya alınması: Bu prosedür; vajinayı, leğen kemiği bölgesi içindeki bağ dokuya tutturma işlemidir. Ameliyat vajina içine uygulanır.
Sakrokolpopeksi: Vajina içine tutturulan bir ağın kuyruk sokumu kemiğine doğru itilerek vajinayı kaldırma işlemidir. Bu ameliyat karın bölgesinden yapılır, küçük kesiklerle yapılan ameliyat “laparoskopi” olarak adlandırılır.
Kolpokleizis: Vajina çıkışını dikme işlemidir. Bu ameliyatın avantajı, yeni bir sarkma riskini azaltmasıdır. Bu ameliyat bir kere yapıldıktan sonra, vajinal cinsel ilişki mümkün değildir. Kolpokleizis daha çok, sarkma sorunu yaşayan yaşlı kadınlara uygulanır.
Vajina sarkmasının tamamen önlenmesi mümkün değildir, ancak yaşam biçimini olumlu yönde etkileyecek alışkanlıklarla vajina sarkması riskini azaltmak mümkündür. Bu alışkanlıklar arasında şunlar sayılabilir:
-Düzenli egzersiz yapmak (Kegel egzersizleri),
-Sağlıklı beslenmek ve kiloya dikkat etmek,
-Sigara içmemek,
-Ağırlık kaldırırken uygun teknikleri kullanmak.
Ağır bir şey kaldırırken kaslarınız zorlanır. Bu durum da vajinal sarkmaya neden olabilir. Sarkma riskini azaltmak için:
Yardım almadan kaldırmayın: Çok ağır bir şey kaldırırken yardım alın. Bel hizasının üstüne kaldırmaktan da kaçının.
Yere sağlam basın: Bir şey kaldırmadan önce basacağınız sağlam bir zeminin olmasına dikkat edin.
Bacaklarınızla kaldırın: Bel hizasının altında duran bir şeyi kaldırırken sırtınızı düz tutun ve diz çökün. Dizlerinizi bükmeden ileri doğru eğilmeyin.
Geniş boşluk bırakın: Bir şey kaldırırken ayaklarınız arasında geniş bir boşluk bırakarak yere basın.
Ani hareket yapmayın veya dönmeyin: Dizlerinizi sabit tutun, ağırlığı üstünüze hızlıca çekmeyin.
Kaldırmadan önce nesnelerin yerini değiştirin: Masa üzerinde duran bir şeyi kaldıracaksanız, kaldırmadan önce masanın kenarına çekin.
Küçük adımlar atın: Ağır bir yük taşırken acele etmeyin, küçük adımlar atın.
Nesneleri kaldırdığınız gibi indirin: Ayaklarınızı ayırın, mide kaslarınızı sıkın ve nesneyi indirmek için diz çökün.
Vajina sarkması, tedavinin ardından tekrarlayabilir. Yine de tedavi planlarının çoğu oldukça başarılıdır. Eğer şiddetli bir sarkma veya birden çok sarkma yaşıyorsanız, doktorunuz ameliyat önerebilir.
Çoğu vakada, vajina sarkmasının gidişatı olumludur. Yaşam biçimdeki değişim ve tedavi, hastalığı iyi yönde etkiler. Tedavi seçenekleri ve hangi tedavinin sizin için uygun olacağı hakkında doktorunuza danışın. Doktorunuz, vajina sarkmasını önleyebilecek yaşam alışkanlıklarını edinmenize yardımcı olabilir.
